HISTEROSKOPİ

Rahim boynu kanalı (servikal kanal) ve rahimiçi boşluğunun bir kamera yardımıyla incelenmesini sağlayan operasyon şeklidir. Histeroskop adı verilen optik-kamera sistemi ile sorun yaratan durumların direkt gözle görülerek incelenmesini sağlar.

Histeroskopinin en sık olarak kullanıldığı işlemler rahim içersindeki bölmelerin (septum) çıkarılması, yapışıklıkların açılması, polip çıkarılması, tüp bebek başarısızlığının değerlendirilmesi ve myom çıkarılması işlemleridir.

Histeroskopi operasyonları, TANISAL HİSTEROSKOPİ ve OPERATİF HİSTEROSKOPİ olarak ayrılır.

Ultrasonda bir problem görülmemesine rağmen ya da tam tanımlanamamış yapıların ne olduğunu incelemek amacıyla yapılıyorsa buna TANISAL HISTEROSKOPI adı verilir. Daha ince histeroskopla, genel veya lokal anestezi altında yapılabilir. Direkt göz ile patolojik yapıların bulunup bulunmadığı araştırılır. En sık kullanıldığı durum, tüp bebek tedavileri öncesi ya da başarısız tüp bebek girişimleri sonrasında rahim içi boşluğun değerlendirilmesidir. Hatta küçük patolojiler Histeroskopa adapte edilen mikro enstrümanlarla tedavi edilebilir, küçük biopsiler alınabilir. OFİS HISTEROSKOPI işlemi, yine lokal anestezi altında, flexible bir histeroskopla yapılan tanısal histeroskopik işlemlerdir. Bu işlemler ayaktan, hastaneye yatış gerekmeden yapılabilen işlemlerdir.

OPERATIF HISTEROSKOPI

Rahim içinde oluşan polip, myom (submukoz myomlar), rahim içi yapışıklıklar (Sineşi-adezyon, Asherman sendromu), rahim içi bölmelerin (uterus septumu, subseptus uterus vb) endoskopik cerrahi ile tedavi ve onarımıdır. Genel anestezi altında uygulama tercih edilir. Genellikle ayaktan hastaneye yatış gerektirmeyen bir işlemdir.

Rahim İçi Yapışıklıkların Açılması

Geçirilmiş myom ameliyatı, kürtaj veya sezaryen gibi ameliyatlardan sonra ve rahim tüberkülozundan sonra rahim iç tabakasında yapışıklıklar oluşabilir. Bu hastalarda normal adet görürülerken bu işlemden sonra adet hiç olmayabilir, adet kanaması normalden az olabilir veya yapışıklık az ise adetler normal olabilir (Asherman’s Sendromu). Yapışıklık çok az olsa bile hastalar gebe kalmayabilir veya düşük olabilir. Çünkü bu yapışıklık adı verilen dokular gebeliği besleyebilecek ya da gebeliğin normal yerleşmesine izin verecek yapılar değildir. Çocuk sahibi olmak isteyen hasta grubunda en iyi tedavi histeroskopi ile yapışıklıkların açılmasıdır. Hastalarda yapışıklıklar tekrar oluşabilir ve tekrar cerrahi girişim gerektirebilir.

Rahim içi perde (septum) kesilmesi

Rahimin doğuştan olan bir anormalliğidir. Rahimin içi boşluğunu ikiye bölen bir yapıdır. Bu perde kısa olabildiği gibi bütün rahim iç tabakasını ikiye bölebilir ve hatta vajenide ikiye bölen septum da görülebilir. Rahimdeki bu bölme iç tabakanın hacmini azalttığı için ve normal Rahim kası yapısında olmayıp bağdokusundan zengin damardan fakir bir yapı olduğu için gebelik oluşumunu engelleyebilir. Gebe kalabilen hastalarda ise düşük ve erken doğum olasılığı yüksektir. Ancak geniş veya sığ bir septumu olan hastalarda zamanında doğum da olabilir. Bu nedenle daha önce kısırlık öyküsü olmayan veya düşük yapmamış hastalarda septumun alınıp alınmaması konusu tartışmalıdır. Ancak düşük veya erken doğum öyküsü olan, gebe kalamayan ve tüp bebek uygulanacak hastalarda histeroskopi ile alınması önerilir. Ayrıca adet dışı kanama veya adet sırasında ağrısı olan hastalarda da alınması önerilir. İşlem septumun kalınlığına ve büyüklüğüne göre ofis veya operatif histeroskopi ile yapılabilir.

Histeroskopik Myom Çıkarılması

Rahim iç tabakasına yerleşen (submukoz) veya orta tabakasında olmakla birlikte iç tabakaya bası (intramural myom) yapan myomlar adet kanamasının fazla olmasına, kansızlığa ve çocuk isteyen hastalarda gebelik olmamasına veya düşük ve erken doğum risklerinde artmaya yol açabilirler. Eğer myom tamamen rahimin iç tabakasına yerleşmişse veya %50’sinden fazlası iç tabaksının içindeyse histeroskopik olarak alınabilir. Boyutu 3 cm’den küçükse ofiste, 3-5 cm ise Operatif histeroskopi ile alınabilir. Daha büyük myomlarda histeroskopi oldukça zordur, tek seansta tüm myomun çıkarılması mümkün olmayabilir. Bir kısmı rahim içinde ve bir kısmı kas tabakasının içerisinde olan hastalarda bazen iki seanslık bir girişim gerekebilir.

Polip Çıkartılması (Histeroskopik polipektomi)

Polip rahim içerisine yerleşen ve adet kanamasının fazla olmasına neden olabilen “et parçası” olarak tanımlanabilecek bir yapıdır. Küçük polipler genellikle daha çok kanamaya neden olmakla birlikte büyük polipler daha çok kanamaya neden olmazlar. Çocuk sahibi olmak isteyen hastalarda ise rahim içerisindeki alanı azalttığı için normal yollarla veya tüp bebek uygulanacak hastalarda gebelik oranını düşürürler. Yapılan bilimsel çalışmalar hamile kalmak isteyen kadınlarda 1 -1,5 cm den büyük poliplerin histeroskopik olarak çıkarılmasını önermektedir. Polip çapı 3 cm’den küçükse ofis histeroskopisiyle alınabilir, daha büyük poliplerde operatif yapmak daha uygun olabilir. Hastanın kanama veya çocuk isteği olsun olmasın, poliplerin %1’inde kanser olasılığı olduğu için cerrahi olarak alınması önerilir.

HANGİ DURUMLARDA HİSTEROSKOPİ ÖNERİLİR ?

•          Aşırı kanamalara yol açan polip veya submukozal myomlar

•          Kanama belirtisi vermese de infertilite tanı ve tedavisi sırasında hamilelik gelişimine engel olacağı öngörülen endometrial polip ve submukozal myomlar

•          Doğuştan olan rahim anomalileri (septum, bikornis, arkuat, hipoplazi)

•          Rahim içi yapışıklıkları (Adezyon-Sineşi açılması, Asherman Sendromu)

•          Rahim içi dokusunun ( endometrium ) erken evre kanserleri teşhis edilebilir. Doğrudan gözlem altında şüpheli bölgeden biopsi alınabilir.

•          İpi görülemeyen veya rahim içine kaçan spiralin çıkartılması

•          Tekrarlayan düşüklerin araştırılması ( Destekleyen yayınlar ve desteklemeyen yayınlar var, hasta bazında değerlendirme öneriliyor)

•          Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığını araştırması (Destekleyen yayınlar ve desteklemeyen yayınlar var, hasta bazında değerlendirme öneriliyor)

•          Anormal histerosalpingografi (HSG) veya ultrason bulgusunu kesinleştirmek için yapılabilir.

                

HİSTEROSKOPİ KOMPLİKASYONLARI- RİSKLERİ

Tanısal histeroskopide komplikasyon nadir görülür ve hayatı tehdit edici bir sorun oluşma ihtimali çok düşüktür. Kişinin günlük yaşantısı bile etkilenmeyebilir.

Operatif histeroskopiler yapılacak işleme göre deneyim gerektiren daha zor işlemler olduğundan 1 - 2 / 100 oranında komplikasyon meydana gelir. Küçük bir endometrial polip alınması sırasında çok nadir komplikasyon beklenirken, submukoz myomun çıkarılması, yapışıklıkların açılması ya da büyük bir septumun kesilmesi sırasında komplikasyon oluşma ihtimali artar.

Histeroskopide rahim delinmesi (uterin perforasyon) en sık görülen komplikasyondur, ancak oluşan delikler çoğunlukla başka ek bir cerrahi girişime ihtiyaç olmadan izlem ve ilaç tedavileriyle kendi kendine iyileşir.

Operatif histeroskopi yapılacağı zaman sıklıkla aynı anda rahmin dış yapısını da görmek ve oluşabilecek komplikasyonlara engel olmak için laparoskopi de uygulanabilir. Bu konu yapılacak işlemin zorluğuna ve kendisinin deneyimine göre hekimin vereceği bir karardır.

Diğer bazı komplikasyonlar da işlem esnasında rahmi genişletmede kullanılan sıvılara bağlı olarak oluşabilir. Ciddi allerjik reaksiyonlar, vücut ısısında düşme, pıhtılaşma problemleri, solunum güçlüğü, akciğerde sıvı birikimi (pulmoner ödem) bunlar arasındadır. Ancak işlem süresinin çok uzatılmaması, alınan sıvı miktarının cerrah tarafından sıkı kontrolü ve deneyim ile bu tür bir problem de nadiren görülmektedir.

Tanısal Histeroskopi sonrası vajinal akıntı ve kanamada değişiklik ve ağrı nadiren olur. Herkesin ağrı eşiği ve vücut yapısı farklı olduğu için oluşabilecek değişiklikler normal karşılanır. Operatif Histeroskopiyi takip eden birkaç günde bir miktar vajinal akıntı ve kramplar hissedilmesi normaldir. Bunun için basit ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Histeroskopinin yapılabilmesi için rahim ağzı genişletildiğinden enfeksiyon gelişmemesi açısından cinsel ilişkiden birkaç gün kadar kaçınılmalıdır. Genellikle bir gün içinde normal aktivitelere dönülebilir. Yatak istirahati genellikle gerekli olmamaktadır.

HİSTEROSKOPİNİN AVANTAJLARI NELERDİR?

Hem Tanısal hem de Operatif Histeroskopi, ayaktan yapılan, hastanede yatmayı gerektirmeyen hasta dostu bir operasyondur. Rahim kanalı(servikal kanal) ve rahim içi boşluğunu (endometrial kavitenin) direkt olarak gözla görülerek değerlendirilmesini ve patolojik bir durumla karşılaşılırsa aynı seansta düzeltme ve tedavisinin yapılmasına izin veren ileri, modern bir operasyon tekniğidir. Operasyon sonrası iyileşme, normal hayata dönme çok hızlıdır.

Ünitemizde Histeroskopik operasyonlar sıklıkla uygulanan bir prosedür olarak günlük pratiğimizde yer almaktadır.